نابودی تنوع زیست محیطی و کتابخانه حیات
نابودي تنوع زيستي نابودي كتابخانه حيات :
هيچ بحراني در محيط زيست اثراتي پايدارتر از نابودي تنوع زيستي ندارد. محققان معتقدند «كتابخانه حيات در آتش مي‌سوزد و ما بايد آن را خاموش كنيم». اين در حالي است كه نابودي تنوع زيستي به عنوان سومين تهديد جهاني با سرعت بي‌سابقه‌اي ادامه دارد. با اين حال، هنوز اطلاعات ما درباره گونه‌هاي موجود به طرز تاسفباري ناچيز است و تلاش‌هايمان براي نجات گنجينه حيات كافي نيست، غافل از اين كه نابودي تنوع زيستي بي‌بازگشت و هميشگي است.
ضمنا اين جملات معروف را شنيده‌ايد كه همه ما در هر مرحله از توسعه‌يافتگي كه باشيم، در يك قايق در حال سفريم، با هم شناوريم و با هم غرق مي‌شويم و ساختن يك كشتي محكم‌تر به سود تمامي مسافران است.
امروزه بيشتر راه‌هاي توسعه چه در شمال و چه در جنوب در حقيقت همان تكان دادن قايق است و در زماني كه نابودي و ويراني اكوسيستم‌ها به عنوان شبكه ضروري حمايت از حيات در كره زمين در معرض تهديد است، وقت آن رسيده كه به درك مشتركي از اساسي‌ترين مساله گريبانگير كشورها برسيم.
كارشناسان معتقدند با اتخاذ استراتژي‌هاي حمايتي و استفاده پايدار از تنوع زيستي، نه‌تنها منافع اقتصادي بسياري نصيب ما مي‌شود، بلكه ارزش‌هاي فرهنگي، معنوي و زيستي در طبيعت را مورد حمايت قرار داده‌ايم.
صدمه ديدن زيست‌بوم‌ها و تجزيه آنها، ويراني محيط زيست طبيعي و بعضي عوامل ديگر فشار زيادي را به گونه‌هاي بسياري از گياهان و جانوران وارد مي‌كند. اگرچه به علت كمبود اطلاعات، توصيف دقيق شرايط موجود و اتفاقات آينده امكان‌پذير نيست.
از سوي ديگر، كامل‌ترين منبع اطلاعات جهاني درباره انقراض موجودات و گونه‌هاي در معرض خطر فهرست قرمز IUCN است. براساس گزارش‌هاي اين سازمان جهاني در جهان تخمين زده شده است كه بيش از 11 درصد پرندگان، 18 درصد پستانداران، 5 درصد آبزيان و 8 درصد گياهان در معرض خطر انقراض قرار دارند كه اين ارقام فقط مربوط به گروه نسبتا كوچكي از گونه‌هاست كه اطلاعات كافي درباره آنها وجود دارد و مربوط به 7/1 ميليون گونه شناخته‌شده ديگر و ميليون‌ها گونه ناشناخته نيست.
گونه‌هاي موجود در اكوسيستم‌هاي جزيره‌اي و آب شيرين بسيار آسيب‌پذير هستند و به عنوان مثال، حدود 23 درصد گونه‌هاي پرندگان جزيره‌ها در مقابل 11 درصد پرندگان سراسر جهان در معرض خطر قرار دارند.
گونه‌هاي نواحي داراي آب و هواي مديترانه‌اي نيز به طور چشمگيري آسيب‌پذيرند. اينان شامل گونه‌هاي متنوع جانوري و تعداد زيادي از گياهان بومي مي‌شوند. تخمين زده مي‌شود 15 درصد گياهان آوندي منطقه مديترانه‌اي كاليفرنيا، 17 درصد منطقه‌اي به نام كيپ پروسين آفريقاي جنوبي و 24 درصد منطقه جنوب غربي استراليا در معرض خطر قرار دارند.تحقيقات نشان مي‌دهد تعداد گونه‌هاي موجود يك اكوسيستم، به منطقه آن بستگي دارد. رابطه ميان گونه‌ها و نواحي آنها راه مفيدي است براي پيش‌بيني آهنگ نابودي گونه‌ها در زيستگاه‌هاي آسيب‌ديده، اگرچه معمولا اين پيش‌بيني‌ها را بسياري از شك و ترديدها احاطه كرده است. به عنوان مثال براساس گزارش‌هاي جهاني پيش‌بيني مي‌شود تا 25 سال آينده در جنگل‌هاي استوايي، 2 تا 25 درصد گونه‌ها منقرض شوند يا در معرض نابودي قرار گيرند، اين در حالي است كه جنگل‌هاي استوايي حدود نيمي از گونه‌هاي جهان را در درون خود جاي مي‌دهند.اصغر محمدي‌فاضل محقق و متخصص محيط زيست در اين باره مي‌گويد: در حالي كه پيش‌بيني‌ها براي آينده جهان قطعي نيست؛ اما براساس شواهد موجود كارشناسان پيش‌بيني‌هايي را انجام مي‌دهند، به طوري كه در مجموع پيش‌بيني شده است اكوسيستم‌هاي جهان در معرض فشار رو به افزايش قرار مي‌گيرند و اراضي دست‌نخورده از 70 درصد كنوني به 65 درصد در سال 2015 و 60 درصد در سال 2050 كاهش مي‌يابند كه اين كاهش عمدتا به علت گسترش اراضي كشاورزي است.
وي ادامه مي‌دهد: براساس گزارش‌هاي جهاني بالاترين ميزان تغيير كاربري در آفريقا پيش‌بيني مي‌شود؛ جايي كه نسبت اراضي دست‌نخورده تا سال 2050 از 70 درصد به 45 درصد كاهش خواهد يافت.اين ميزان در غرب آسيا از 90 درصد به 70 درصد كاهش پيدا خواهد كرد و علفزارهاي ساوانا به صورت چراگاه هميشگي درآمده، جنگلها ناپديد شده و باقيمانده زمين‌ها باير و يا نيمه‌باير رها مي‌شوند.
آثار زیان بار آلودگی هوا :
آلودگی هوا تأثیرات بسیار مخربی بر زندگی گونه‌های مختلف حیات در روی زمین دارد و به نوعی زندگی آنان را مورد تهدید قرار می‌دهد. در این مبحث اثرات مخرب آلودگی بر درختان ، جنگلها ، غلات ، انسانها و مواد مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از معضلات تمدنهای پیشرفته آلودگی هوا است. این امر همواره به عنوان یک مشکل اساسی در سر راه زندگی انسان مورد توجه اندیشمندان و دانشمندان علوم محیط زیست بوده است. آلودگی هوا تأثیرات بسیار مخربی بر زندگی گونه‌های مختلف حیات در روی زمین دارد و به نوعی زندگی آنان را مورد تهدید قرار می‌دهد. این مقاله نگاه کوتاهی بر این تأثیرات ویرانگر دارد.
تاثیر بر درختان :
گیاهانی که در معرض هوای حاوی دی اکسید گوگرد هستند، به شدت صدمه می‌بینند. ازن و دی‌اکسید نیتروژن نیز بر آنها تأثیر می‌گذارند. آلودگی هوا ، درختان را ضعیف می‌سازد و از مقاومت آنها در مقابل تنشهای طبیعی می‌کاهد. افزایش آلودگی ، ابتدا درختان را ضعیف می‌سازد و در مقدار مواد مغذی ، اختلال پدید می‌آورد و عمل جذب سبزینه‌ای کاهش می‌یابد. آلودگی هوا باعث بارش بارانهای اسیدی می‌شود و جذب مواد مغذی همراه با اسید ، بویژه وقتی که غلظت ازن زیاد باشد، شدیدتر صورت می‌گیرد. خطر غیر مستقیم اسید از راه خاک ، بیشتر از اثر مستقیم آن از طریق هواست. زیرا :
اولا ، رسوبات اسیدی ممکن است سبب نشت و خروج مواد مغذی قابل ملاحظه‌ای از داخل خاک شود و یون هیدروژن را جانشین مواد غذایی سازد و pH خاک را اسیدی کند. رشد درختان در چنین خاکی از عدم تعادل مواد مغذی متأثر می‌شود و سرانجام ، این وضع منجر به نابودی گیاه می‌شود.
ثانیا ، مقادیر زیاد رسوب اسیدی در خاک ، آلومینیوم را از کانیهای خاک آزاد می‌کند. یون آزاد شده آلومینیوم به ریشه ظریف و نازک درختان آسیب می‌رساند و جذب کلسیم و منیزیم متوقف می‌شود.